Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Fakat hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleşatır bir düzen bileğildir. Ahbaplık, topluluk içinde insanoğluın elhak nasıl davrandıklarını bileğil, nasıl davranmaları icap ettiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak yürekin vardır. Doğruluk değeri dolayısıyla, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene katmak, maşerî ömürın gerçekleşmesini bulmak lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin karşıtsına ikrar edilmesi ve uyulması müstelzim, katiyen yakın kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği gibi, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle topluluk içinde insanoğluın hareket ve davranışlarının hukuk kurallarına uymaması, her saat mümkündür. “İşte hukuk, benibeşer davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir yöntem, bir bütündür.” İnsan-benibeşer, benibeşer-natür ilişkilerinin insanlığın müşterek çıkarı ve huzuru yürekin evrensel ilkelerle güvence altına hileınmasıdır. Ahbaplık, insaniyet seviyesi yürekin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biriyi rey ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, topluluk sözleşmesi, natür ve insanoğlu olarak tamlayan telakkilerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun müşterek iyiliğini bulmak için konulmuş olan ve bütün gücüyle desteklenen kaide, hak ve kanunların hepsidür. Daha münteşir bir tanılamamıyla hukuk, adalete yönelmiş maşerî yaşfakat düzenidir. Ahbaplık Lafız Valörı Ahbaplık kelimesi Arabi “hak” kökünden gelir ve hak kelimesinin çoğheybetli olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “hak” kelimesinin çoğheybetli “ilenme’kak”tır. Türk Tat alma organı Kurumu’na bakılırsa hukuk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım ancakü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” valörı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk valörında da kullanılır. Yöntem Valörı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu yürekin hala doyurucu bir tanılamam gestaltlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok ikrar edilen tanılamamı ise: “Sınırlı bir zamanda mukannen bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması ülke zoruna (müeyyide) rabıtalanmış kurallar hepsidür.” Ilmî bir disiplin olarak hukuk, kendi içinde taban olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun kişiler arası ilişkileri süje vadi kısmına Özel Ahbaplık, kişiler ile ülke yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Halk Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Ahbaplık, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna cevap Kanunuesasi Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku bütün hukukunun serlıca madun dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku özge toplumu düzenleyici kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik ülke tarafından güvenceye hileınmış ve cebri yaptırımlara mevla olmasıdır. Ahbaplık kuralları benibeşer davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun şayan hükümlarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği yardımıyla benzeşim nitelikteki parçalanmamış durumlarda uygulanması esenlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık vadiında yaptırım bütün gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek yürekin kullanılır. Ahbaplık düzenini esenlamayı ve korumayı fakatçlayan yaptırımlar gene hukuk düzeninin öngördüğü şekilde adına getirilir. Maddi ve içsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yaptırımlar bu durumları çelmek yürekin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, hapishane ve kredi cezaları; esas hukukunda siyasetten men, fırka kapatma; mevhibe hukukunda mevhibe ve kaçıntıçılık cezaları gibi muaddel hukuk dallarında muaddel yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile müntesip çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; şuuri bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik bileğil ortaya konduğu dönemin problemlerını çözmek yahut siyasi telakkileri hukuk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan hukuk, genel olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşerî bir yaşfakat düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu adına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, uygulama yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşerî ömürı düzenleyip insanoğluın barış ve asayiş içinde bir arada yaşamalarını esenlamaktır. 2. Kılgın Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Mukabillanması) Hukukun uygulama amacını, maşerî gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile topluluk içinde canlı insanoğluın, birbirleri ile monte etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanın gestaltsından meydana gelen gereksinimlerinı karşıtlamaya çhileışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile veladet, evlenme, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir hukuk düzeni ömürın taban gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın katıksız gestaltsına ve bundan ileri mevrut ihtiyaçlarına mütenasip sürdürmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, kazançlı gerçeklere bile bağlıdır; kazançlı ihtiyaçlara uymalı ve onları karşıtlamalıdır. 3. Doğruluk Ahbaplık bu fonksiyonu ile mukannen bir kombinezon altına aldığı içtimai ihtiyaçları, özü salt bir müsavat düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak doğruluk kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kesik tanılamamıyla türe, “bir müsavat düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) sürdürmek üzere dü muaddel anlamda kullanılır. Doğruluk esasen ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet valörında kişisel bir özelliği deyimler. Isim her saat haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni döndürmek yolunda ruzuşeb ve bileğhizmetmez bir çaba gösterir. İşte bu hareket ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile müntesip oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe peritonı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği ilişki biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte hukuk vadiında hukuki şayan olarak nazire konusu olan türe bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü hukuk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve kazançlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Sosyete yürekindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini yürekaziz kurallar parçalanmamışü olarak hukuk, bu bileğerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve kullanmak yerinde bulunduğuna bakılırsa, adaletin böylelikle, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında türe acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Mevcut hukuk ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü türe peritonı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün hukuk sistemine ve sistemlerine egemen mevcut, nesnel ve salt bir şayan niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir topluluk düzenini yürekerir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; icap mevcut düzeni gözlemek, gerekse onu bileğhizmettirmeyi meşrulaştırmak yürekin her saat adalete servurulur. Nesnel ve kanun üstü türe hukukta karşıtmıza yerleşmiş hukuk düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim hukuk valörında hukuk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, mevcut hukuk düzenlerinin namına mütenasip olup olmadığı açısından bir şayan ve değerlendirme ölçüsü olur. Gine bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun görüntülemek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve menfi karşıtlıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon muvazene içinde olduklarında, adil bir hukuk düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Düzgülü olarak bütün hukuk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak hukuk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî yaşfakat uyacak, hem bile bu maşerî ömürın barış içinde sürebilmesi yürekin bir düzen görünümünü esenlamaya çhileışacaktır.